Bezienswaardigheden

Sint-Bavokerk, Sint-Baafs-Vijve

De Sint-Bavokerk te Sint-Baafs-Vijve

Deze monumentale kerk, gebouwd om en rond het jaar 1100, werd in 1910-1920 hersteld in haar oorspronkelijke romaanse vorm. De kerk werd zoals in vele andere Leiegemeenten vlak langs de Leie opgetrokken omdat men in die tijd de stenen en de bouwmaterialen via het water aanvoerde. De vierkante toren verandert boven het dak van de middenbeuk in een achthoekige toren.

In de meidagen van 1940 werd de kerk zwaar beschadigd tijdens de Leieslag. Zowel tijdens de Franse Revolutie als tijdens de eerste en tweede wereldoorlog werden de klokken ontvreemd voor de wapenindustrie.

Het kerkhof ligt, naar aloude traditie, rond de kerk.

De Sint-Bavokerk is één van de meest waardevolle landelijke romaanse kerkjes van West-Vlaanderen omdat ondanks de vele verbouwingen de oorspronkelijke primitieve elementen bewaard gebleven zijn.

Sint-Brixiuskerk, Ooigem

De Sint-Brixiuskerk te Ooigem (Sint-Brixiusplein 1, 8710 Ooigem)

De oudste delen van deze kerk dateren uit het begin van de 13de eeuw, rond 1200-1225. Deze delen zijn nog sterk geïnspireerd op de romaanse bouwwerken uit de streek, maar reeds met een nieuw vroeg-gotisch element: de spitsboog. 

In de 16de eeuw bouwde men er een bakstenen Onze Lieve Vrouwkapel bij, tussen de noordbeuk en het hoogkoor. Eind 16de of begin 17de eeuw werd het koor van de vroeg-gotische kerk gesloopt en vervangen door een driezijdig gesloten koor. In 1683 volgden nog een reeks verbouwingen, net zoals in 1716-1717.

In 1857 verving men de twee spitsboogvormige vensters in de noodgevel door één enkel raam. In 1934-36 werd de spitsboogvormige doorgang die rustte op twee halfzuilen, tussen kapel en hoogkoor, gesloopt en vervangen door een veel bredere boog.

Het kasteel te Ooigem (Desselgemsestraat 15, 8710 Ooigem)

Oorspronkelijk was dit kasteel de vierschaar en de bestuurshal van de heerlijkheid van Ooigem. Ooigem was vanaf het ontstaan (9de eeuw) tot in 1510 een vrijheerlijkheid, wat wil zeggen dat de heer van Ooigem niet aan het grafelijk gezag onderworpen was.

In de bestuurshalle werd recht gesproken, vandaar dat er ook een schandpaal (het pelderijn) op het domein is. In het gebouw waren gevangenissen, een gerechtszaal (de vierschaar), stapelplaatsen voor de betalingen in natura, schepenzalen, …

Op het einde van de 15e en begin 16e eeuw was de heerlijkheid in verval, en in 1510 werd ze verkocht aan de Bourgondische heren, de familie de Gros-de Lens. Het was Jean de Gros die in 1559 de vierschaar liet verbouwen tot een herenwoning. In de loop der eeuwen werden er wel vaak verbouwingen gedaan, bijv. door de familie de Lens in de 17de eeuw. Het kasteel werd meestal gebruikt als zomerverblijf. 

Na de Franse Revolutie (waar de heerlijkheden afgeschaft werden) werd het kasteel verkocht aan Jonker Thadeel van Saceghem. Zijn neef Joseph-Marie Ghisleen de Potter erfde de eigendom, en die verkocht het aan de burgemeester, Bernard Verhaeghe. Het kasteel is nu nog steeds eigendom van de familie Verhaeghe.

Op het domein is ook een oude duiventil te zien. Het kasteel, het domein, de schandpaal en de duiventil werden in 1951 geklasseerd.

Gemeentehuis Wielsbeke

Kasteel Hernieuwenburg te Wielsbeke (Rijksweg 314, 8710 Wielsbeke)

De plaats waar zich het huidig kasteel bevindt, wijst ons aan waar weleer de stichter zijn woonst vestigde, namelijk een landgoed met bossen, weiden en onderdanen. In 1485 kocht de familie de Crombrugghe de heerlijkheid te Wielsbeke.

Ildephons Van der Bruggen huwde Thérèse de Crombrugghe, en het kasteel van Wielsbeke kwam hem toe.  Zijn zoon Frans volgt op, wiens zoon Charles vervolgens het kasteel betrok.  Daarna kenden we Frederik Charles als opvolger, wiens zoon Maurice het stuur op het kasteel overnam. Als laatste bewoner (rechtstreekse afstamming) hadden we dus: Baron Van der Bruggen Maurits, geboren op 6 januari 1850 en overleden op 30 september 1919.

Hij was uitgeweken naar Gent (1914-1915) doch bleef tot aan zijn overlijden gedomicilieerd te Wielsbeke.  Hij heeft destijds als Minister van Landbouw veel bijgedragen voor de landbouwgemeenschap.  Daarna woonden nog enkele familieleden op het kasteel.

Rond 1930 werd het goed verpacht aan vreemdelingen. In het voorjaar van 1935 kondigde Kanunik Dubois aan dat een "heerlijk tehuis" ter beschikking kwam van de Katholieke Studentenaktie. Op 15 juli 1935 kon een huurcontract voor 30 jaar ondertekend worden.

Op 15 augustus 1935 werd het huis van de studenten ingewijd door Z.E.H. Mgr. Lamiroy.

In 1937-'38 kreeg Wielsbeke er nog Vogelsang bij, welke als kampheem tot op heden bekend blijft onder leiding van de parochiale werken.

Op 12 september 1965 werd met een groot afscheidsfeest vaarwel gezegd vanwege de KSA-beweging aan het kasteel en zijn domein Hernieuwenburg.

In 1964 kocht het gemeentebestuur van Wielsbeke het ongeveer 10 hectare groot domein Hernieuwenburg samen met het kasteel en het neerhof. Het kasteel werd bestemd voor de diensten van de gemeentelijke administratie. Het gemeentehuis "Kasteel Hernieuwenburg" kon betrokken worden door de gemeentediensten op 27 november 1970.

N.B.: Het kasteel werd verwoest in de 19e eeuw en wederopgebouwd in de klassieke stijl rond 1870.

Sluis Ooigem

De Drietrapssluis te Ooigem (Vaartstraat 70, 8710 Ooigem)

De drietrapssluis te Ooigem werd in 1999 bij ministerieel besluit erkend als monument.

Historiek :

In 1827 werd een onderzoek uitgevoerd naar de mogelijkheid tot kanalisering van de Mandel in opdracht van Koning Willem I. In 1829 werd een petitie overhandigd door het Roeselaarse stadsbestuur aan Koning Willem I tijdens diens plaatsbezoek. In de loop van 1841 stelde de gemeenteraad een commissie aan waarin ook Alexander Rodenbach zetelt 'gelast met zulkdanige middelen van voorzorg te nemen voor de kanalisatie van de Mandel als zij geraedig zal vinden'.

Tussen 1853 en 1863: diverse pogingen van o.a. Alexander Rodenbach (toen ook parlementslid) om de kanalisering van de Mandel in de begroting van Openbare Werken op te nemen 'als een klein herstel tegenover de vlaanders, in een wet die een privilegie ten voordele van een landsgedeelte voorziet ten nadele van het andere'.

Op 27 maart 1863 wordt in de begroting 1 miljoen frank voorzien. In 1863 worden de werken aangevat. Vanaf 1865 worden plannen opgemaakt voor de sluis te Ooigem. Op 1 januari 1872 werd het kanaal Roeselare-Leie officieel ingehuldigd.

Kenmerken van de sluis:

Schutsluis met 3 kolken. De wanden zijn van baksteenmetselwerk. Natuurstenen sluishoofden, deurposten, vloeren, stoot- en ankerblokken. De boordstenen en bedieningstrappen zijn door betonnen elementen vervangen.

Houten deuren (schuine beplanking) volgens ontwerp van 1868 met uitzondering van de bovenste stalen deuren. Schuiven bediend met tand- en heugelsysteem en gesmede heugels en schuifvorken. De schuifopening bestaat uit horizontale deelopeningen met tussenbalken.

De sluisdeuren worden bewogen via tand- en kwartrond hengelsysteem met reductiekastje bovenop gietijzeren buis (bediening met zwengel).

Afmetingen: kolklengte: 45,80 meter / uitloop: 15 meter / kolkbreedte: 5,40 meter / kolkhoogten: van 5,464 tot 5,802 meter.

Voorheen ook 3 reservebekkens en voedingsriool met pomphuis voor de waterbevoorrading van het kanaal, vervangen door nieuwe pompinstallatie en betonnen kanaal n.a.v. de aanleg van een nieuwe schutsluis naast de oude.  De sluis is buiten gebruik sinds 1973.

A. Demedtshuis

Het André Demedtshuis (Sint-Bavostraat 19, 8710 Sint-Baafs-Vijve)

Het André Demedtshuis is een cultuur- en kunstencentrum, gelegen in het rustieke decor van de oude Leievallei. Het huis - opgericht in 1983 en volledig vernieuwd in 2011 - is genoemd naar Vlaams schrijver en cultuurpromotor André Demedts (1906-1992). Het André Demedtshuis bezit de ideale troeven om de bezoeker de schoonheid van cultuur en de rust van natuur te bieden.

Het permanente André Demedtsmuseum en de maandelijkse kunsttentoonstellingen zijn zeker een bezoekje waard. Er zijn ook flink wat koffieconcerten in de aanpalende Sint-Bavokerk. Het André Demedtshuis is een geslaagde ontmoetingsplek voor cultuurgeïnteresseerden, voor zowel jong als oud. Toegang is gratis.

Openingsuren ZOMER: 

Zaterdag en zondag: 14u00 tot 18u00

In juli en augustus: elke dag van 14u00 tot 19u30, mét gezellig terras

Openingsuren WINTER: 

Zaterdag en zondag: 14u00 tot 17u00

Website André Demedtshuis

't Blauw Kasteelke in Sint-Baafs-Vijve

Hoeve 't Blauw Kasteelke (Moerdijkstraat 2, 8710 Sint-Baafs-Vijve)

Het "Blauw Kasteelke" (13de-eeuwse hoeve) was een heerlijkheid, toebehorend aan de Heer van Ingelmunster. Deze bouwde het waarschijnlijk zelf, want boven de ingang prijkt het wapenschild van de Heren van Ingelmunster.

Het "Blauw Kasteelke" was een boerderij die uitgebaat werd door een kastelein met zijn familie en enkele knechten en soldaten.

Er is een onderaardse gang die vanuit de woning vertrekt in noordoostelijke richting. Die gang, die gedeeltelijk ingevallen is en onder water staat, zou z'n uitgang hebben gehad in het bos dat rond het kasteelke lag, maar nu volledig verdwenen is. Die onderaardse gang moest dienen om de vlucht van de bewoners en de soldaten te vergemakkelijken wanneer ze belegerd werden en moesten wijken voor de aanvaller.

Het "Blauw Kasteelke" draagt nog altijd de kentekens van een versterkt kasteel. De wallen waardoor het vroeger omgeven was, zijn nog niet helemaal opgevuld. De ophaalbrug moet vlak voor de ingang van de woning gelegen hebben, want nu vinden we daar een brug uit zeer oud en stevig metselwerk. Ook de schikking van de stallen en schuren dragen de stempel van een versterkt kasteel waar een groot plein, voor de oefeningen van de soldaten midden tussen de andere gebouwen lag.

In het jaar 1297 werd in dit kasteel een wapenstilstand getekend in de aanloop naar de Guldensporenslag.